Najčešći razlog za ugradnju endoproteze zglobova su osteoartritis, povreda ili trauma i reumatoidni artritis.

Osteoartritis (OA), degenerativna bolest zgloba ili artroza, bolest je koja se karakteriše progresivnim propadanjem hrskavice i promenama u svim strukturama zgloba – kosti ispod hrskavice (subhondralnoj kosti), koštanoj srži, sinovijalnoj membrani; u kolenu i meniskusima i ligamentima kolena i posledičnim patološkim rastom kosti uz stvaranje tzv. koštanih izraslina (osteofita).

Bolešću su kasnije zahvaćeni ne samo zglobna kapsula, već i krvni sudovi, nervi, mišići, burze i lokalno masno tkivo koje okružuju zglob. Krajnji stadijum bolesti podrazumeva nepovratno propadanje hrskavice i gubitak funkcije obolelog zgloba.

Osteoartritis je najčešća bolest sinovijalnih zglobova, kao što su kuk i koleno, i izraženi uzročnik bola, invaliditeta različitog stepena, kao i psihičkog i socijalnog distresa.

Bolest se najčešće javlja u šezdesetim godinama života, a zbog produženja očekivanog životnog i radnog veka ljudske populacije postao je rastući teret, kako za globalnu ekonomiju, tako i za zdravstvene sisteme gotovo svih država sveta.

OA je posledica abnormalnog remodelovanja različitih tkiva zgloba koja su u okruženju u kojem predominiraju upalni (inflamatorni) medijatori.  

Kompleksna interakcija između metaboličkih, biohemijskih i mehaničkih faktora je u “srži” ove bolesti. Sve promene koje u zglobu nastaju, suštinski odgovaraju opisu upale (inflamacije) te odgovoru tkiva na inflamaciju. Upala je pogoršana destrukcijom hrskavice i subhondralne kosti i pojavom raspadnih produkata ovih tkiva u sinovijalnoj tečnosti. Partikule ovih degradiranih tkiva bivaju fagocitovani od strane ćelija sinovijalne membrane, što dovodi do inflamacije sinovije i do “začaranog kruga” koji na kraju u potpunosti onesposobljava zglob za njegovu redovnu funkciju i zahteva lečenje.

Klinička slika, odnosno tegobe koje pacijenti imaju kod artroza zglobova su:

• bol zgloba pri pokretima, a u kasnijim fazama i pri mirovanju,
• nemogućnost punog obima pokreta zgloba,
• ukočenost itd.

Lečenje osteoartritisa

Lečenje OA koje će vam naš lekar preporučiti, u odnosu na stadijum bolesti u kojem se zglob nalazi, može se podeliti na:

1. Nefarmakološko, u koje spadaju edukacija, vežbe u kući, fizikalna terapija, aerobik, vežbe mišićne snage, plivanje i vežbe u vodi, smanjenje telesne težine, šetnja, nošenje ortoza kolena, nošenje različitih rasteretnih uložaka itd.
2. Farmakološko, uz pomoć lekova kao što su acetaminofen, nesteroidni antiupalni lekovi (NSAID) koji se mogu uzimati kao tablete ili poput lokalnog apliciranja gela ili kreme, ubrizgavanje injekcija kortikosteroida i hijaluronske kiseline u zglob, preparate glukozamina i hondroitin sulfata, diacerin i opioide u slučaju izraženog bola, a u novije vreme i bioregenerativne injekcije kao što su plazme obogaćene trombocitima (PRP), matične ćelije (BMAC) i mnoge druge terapije ili kombinacije ovih terapija.
3. Hirurške procedure ugradnjom totalne ili parcijalne endoproteze, osteostomije i različite joint preserving procedure, artroskopski debridman i lavažu.

Jedan od čestih razloga za propadanje zgloba koje zahteva ugradnju endoproteze, jeste i reumatoidni artritis (RA) koji predstavlja sistemsku autoimunu bolest.

Kod povrede vrata butne kosti, ukoliko nije moguće drugačije lečenje, pribegava se ugradnji endoproteze kuka .

Od čega su izrađene endoproteze zglobova?

Endoproteze zglobova mogu biti izrađene od različitih materijala i mogu imati različita biomehanička svojstva, te zamenjivati kompletnu strukturu obolelog zgloba ili samo jedan oboleli deo.

Elementi proteze se, takođe, mogu fiksirati unutar koštanih struktura cementom ili bescementno, što vaš lekar određuje u odnosu na vaše opšte zdravlje, godine života, biološki potencijal koštanog tkiva i razlog ugradnje proteze (artroza ili trauma).

Koji tipovi endoproteza postoje?

S obzirom da svaka proteza ima i svoj “životni vek” unutar organizma (koji se meri decenijama), proteze mogu biti:

• primarne (prvi put ugrađene),
• revizione (kada se proteza ugrađuje nakon razlabavljenja prethodne proteze),
• specijalne, koje se ugrađuju kod velikih defekata kosti kao posledice tumora, infekcije, nesraslih preloma i slično.

Endoproteze zglobova koje se ugrađuju u našoj bolnici

• Endoproteza kuka
• Endoproteza kolena
• Endoproteza ramena
• Endoproteza skočnog zgloba i lakta